Loopse teef

De duur van de loopsheid varieert naargelang het ras van de hond, de teef zelf en de cyclus. Net zoals bij vrouwen is iedere cyclus anders en is dat ook verschillend voor iedere vrouw. De ene keer heb je veel last van allerlei symptomen en ongemakken, de andere keer heb je slechts een beetje buikpijn... Het is onmogelijk om een standaard te voorzien voor mensenvrouwen en dus ook voor hondenvrouwen.

In het begin van de loopsheid wordt de vulva dikker en wordt er bloed afgescheiden. Je zal misschien enkele druppeltjes op de grond of op haar deken vinden. Dat is erg normaal en duurt enkele dagen tot twee weken lang. Belangrijk is dat de teef in deze periode nog niet vruchtbaar is, maar al wel sterkere aantrekkingskracht op reutjes heeft. Ze kan in deze fase letterlijk van zich afbijten bij ongewenste intimiteiten (en gelijk heeft ze, natuurlijk!). Wanneer een teefje niet van zich afbijt, maar toch gewoon blijft staan, haal je best de reu in kwestie van de teef af om problemen te voorkomen.

In deze eerste fase van de loopsheid kan je teefje dus erg onrustig zijn en zich wat verloren voelen. Soms lijken ze ook wat afwezig en staren ze wat voor zich uit. Sommige teven hebben ook echt buikpijn en willen hun buik strekken. Laat ze dat zeker doen. Indien ze de oefening ‘twee pootjes erop’ kent, dan laat je haar die een aantal keer doen. Om haar buik extra te rekken, hou je een voertje boven haar neus, zodat ze zich helemaal strekt. Dit kan echt soelaas brengen bij sommige teven.

Het kan ook zijn dat je teef nog kleine plasjes plast om te markeren. 

De volgende fase, nadat de afscheiding is geweest, is de vruchtbare periode met de eisprong. Deze fase duurt vier tot veertien dagen. Hierbij is het van het grootste belang om je teefje aangelijnd te houden tijdens het wandelen! Indien je teef ‘vluchtgevaarlijk’ is, hou je haar ook in de tuin aangelijnd. Een teefje zoekt nu actief naar een partner om te paren. Ze is er klaar voor!

Wanneer ze een reutje tegenkomt, zal ze zich voor hem presenteren door haar staart opzij te houden. Indien je nog niet wist dat je teefje loops was, zal je dat gedrag nu dus merken. Let op bij interactie met een loopse teef en een hitsige reu, ze denken vaak niet na en gaan hun driften achterna. Indien je ze dus uit elkaar wilt halen wanneer er nog geen koppeling is, doe je dat op een rustige manier bij de halsband en voer je uitvoerig. Hou teef en reu nu zeker gescheiden! Wanneer een reu gekoppeld is aan een teef, kan je eigenlijk niets meer doen. Je mag ook echt niets doen! Je riskeert beide honden permanent te verminken aan de geslachtsorganen!

Een paring verloopt bij een hond in drie fases. De eerste fase is het voorspel waarbij de honden elkaar besnuffelen en met elkaar spelen. De tweede fase is de eigenlijke dekking. De reu bestijgt de teef en penetreert. De penis van de reu zwelt hierbij heel erg op. Daardoor is het uit elkaar halen van honden dan niet meer mogelijk! De reu draait dan van de teef af om in de derde fase terecht te komen, namelijk de koppeling. De teef en reu blijven zo nog een tijdje aan elkaar staan. Dit kan tot wel 45 minuten duren! De koppeling voorkomt dat het sperma terug uit de teef loopt en verhoogt dus de kans op een zwangerschap.

De dekking van fokteven gebeurt altijd bij de reu thuis, dit om te voorkomen dat een reu terug naar de loopse teef zou lopen en/of dat de teef de reu als indringer op haar terrein beschouwt.

Als er een ongewenste dekking is geweest, dan bel je zo snel mogelijk naar je dierenarts voor advies. Zij/hij zal je adviseren wat er moet gebeuren en wanneer.

Na de eerste en tweede fase van de loopsheid maakt de teef onder invloed van progesteron zich op voor de zwangerschap. Ze staat geen dekking meer toe. Indien ze niet werd gedekt, ondergaat het lijfje van de teef toch dezelfde hormonale stijging van progesteron als ware ze wel gedekt en in verwachting. Dit is wat men noemt de schijndracht. De meeste teven ondervinden er geen last van, maar er zijn teven die daadwerkelijk melk produceren, nestdrang vertonen en heel bezitterig worden naar eten en speeltjes. Wanneer je dat merkt, neem je toch best even contact op met de dierenarts. Hij/zij zal de ernst ervan inschatten en ingrijpen indien nodig. De periode van de dracht of schijndracht duurt zes tot tien weken.

Doorgaans is het normaal dat je teefje meer reactief is, zich competitiever opstelt en haar bronnen meer bewaakt. Sommige teefjes zijn reactiever doordat ze angstiger zijn dan gewoonlijk. Ze staat pessimistischer in het leven. Let hierbij op de lichaamstaal die ze uitstraalt en luister naar haar. Dwing haar niet in een positie waar ze zich niet in wilt bevinden. Dit kan voor haar latere leren ook gevolgen met zich meebrengen. Vooral bij eerste loopsheden moet hier voorzichtig mee worden omgesprongen. Ook de activiteit van het teefje schommelt erg van dag tot dag en moment tot moment: soms heel actief en andere heel lusteloos. Kijk ook daar naar wat je hond aankan. 

De immuniteit van de teef daalt ook onder invloed van progesteron. Je teefje kan heel hongerig zijn of juist helemaal geen appetijt hebben. 's Ochtends kan je hond last hebben van ochtendmisselijkheid, net als was ze echt zwanger. 

Daarna gaat het lichaam van de teef in rust tot de volgende loopsheid begint. De meeste teefjes trekken dan weer bij qua gedrag, maar er zit ook een aangeleerde factor in die ze zichzelf aanleert tijdens deze periode van (schijn)dracht. Teefjes worden 1 à 2 keer per jaar loops.

Voorkomen van ongewenste zwangerschappen of loopsheid kan op twee manieren, namelijk door een hormoonpreparaat of door sterilisatie. Het hormoonpreparaat wordt toegediend door middel van pilletjes of een injectie. Deze hormonenpreparaten hebben vaak bijwerkingen en kunnen op lange termijn schadelijk zijn voor je hond. Het wordt in de praktijk niet vaak toegepast en daarom is er ook relatief weinig over bekend. Praat hierover met je dierenarts indien je dit overweegt. Hij/zij kan je het best adviseren over de voor-en nadelen van de hormonenpreparaten.

Dan komen we natuurlijk bij het voorkomen van ongewenste zwangerschappen door middel van sterilisatie (gonadectomie). Het is heel erg belangrijk dat je hier kijkt naar alle voor- en nadelen voor de teef en voor jou als baasje. De leeftijd waarop een teefje best gesteriliseerd wordt, kan erg bepalend zijn voor de rest van haar leven. Bespreek dit steeds met je dierenarts en indien je nog meer geïnformeerd wenst te zijn: een aantal verschillende dierenartsen.

In sommige gevallen zoals na adoptie uit een asiel of rescue-organisatie, ben je verplicht je teef te steriliseren. Dat is logisch, omdat men overpopulatie wil tegengaan en ook niet wil dat eventuele erfelijke ziekten zich verspreiden.

Een teefje dat niet wordt gebruikt voor de fok omwille van persoonlijke redenen van het baasje of erfelijke belasting, is het best af met een sterilisatie, puur ter vermijding van overpopulatie. Als baasje hoor je goed geïnformeerd te worden over de risico’s verbonden aan de sterilisatie: incontinentie, gewrichtsproblemen en andere orthopedische problemen, veranderde vacht (vooral bij langharige rassen) en obesitas. Deze risico’s zijn vaak rasgebonden, maar kunnen in principe bij iedere gesteriliseerde teef voorkomen, vooral na een sterilisatie op jonge leeftijd.

De redenen om voor een sterilisatie te kiezen, naast overpopulatie, zijn de verminderde risico’s op mammatumoren, verminderd ongewenst seksueel gedrag, verminderde kans op weglopen en geen bloedverlies.

Naast het risico op mammatumoren verminderen, zijn de andere voordelen niet gebonden aan een sterilisatie op jonge leeftijd.

Uit onderzoek van Schneider et al. (1969) blijkt dat sterilisatie op zich het voordeel heeft dat de kans op mammatumoren aanzienlijk verminderd: 12% kans ten opzichte van niet-gesteriliseerde teven. Teefjes die werden gesteriliseerd nog voor de eerste loopsheid hadden nog 0,5% van de 12% van het risico. Gesteriliseerde teven na de eerste loopsheid, maar voor de tweede, nog 8% van de 12% van het risico. Werden de teefjes gesteriliseerd na de tweede loopsheid, dan hielden ze nog 26% van de 12% van het risico over.

Belangrijk detail is echter dat teven gesteriliseerd na de leeftijd van 2,5 jaar geen enkel voordeel meer haalden uit de sterilisatie ten aanzien van het risico op mammatumoren.

Het gaat er hier dus vooral om te kijken naar het teefje in kwestie, naar het baasje en naar de levensstijl van beide. Daaruit moet het baasje een geïnformeerde beslissing maken in verband met wel of niet steriliseren. In het geval gekozen wordt om niet te steriliseren, wordt het baasje geacht te weten dat er een risico op ongewenste zwangerschap bestaat en dat hij/zij er dan ook alles aan zal doen om het teefje tijdens de loopsheid veilig te laten zijn.

Intacte reuen kunnen hun geslachtsdrift achternagaan wanneer in de buurt een teefje loops staat. Zorg ervoor dat de omheining van de tuin van een intacte reu hoog genoeg is en hij er niet onderdoor kan, om te voorkomen dat hij gaat zwerven.

Indien je merkt dat je reu plots onrustig is en zijn eten laat staan, maar voor de rest volkomen gezond is, dan kan het zijn dat er een loops teefje in de buurt is.

Reuen en teven die samenwonen, maar waarvan niet verwacht wordt dat ze samen een nestje gaan maken, moeten apart worden gezet vanaf de eerste fase van de loopsheid tot de (schijn)dracht.

Reutjes kunnen ook erg onder de voet zijn van hun hormonen en weigeren te eten. Dit kan een paar dagen tot een week duren. Let hiermee erg op, want het kan zo enerverend zijn voor de (inwonende) reu dat hij zichzelf ziek maakt. Wij hebben uit eerste hand een vreselijke situatie meegemaakt waarvoor ik iedereen wil behoeden. Onze reu, Viggo, had al dagen niet gegeten toen onze twee teven, Mona en Grace, tezelfdertijd loops waren. Het was voor hem niet ongewoon om een aantal dagen niet te eten tijdens de loopsheid, dus maakten we ons daarin niet echt zorgen. Het venijn bleek echter toch in die lege maag te zitten. Doordat hij zo’n lege maag had en enkel water dronk, heeft hij een maagkering gehad waarvan we hem, helaas, niet meer konden terughalen.

Indien het mogelijk is de teef tijdelijk elders onder te brengen, zou ik dat dus doen. Indien niet, probeer dan de reu mee te nemen in de auto en te voeren weg van de lekkere geurtjes. Let er wel op dat je hem steeds aangelijnd houdt!

Gecastreerde reutjes kunnen ook nog steeds erg geïnteresseerd zijn in de loopse teef in huis of bij de buren. Ze zullen echter bijna nooit gaan zwerven om hun geslachtsdrift achterna te gaan. Zij zullen wel vaak proberen de teef te bespringen zonder dat daar iets van komt. Je kan echter wel merken dat hij een semi-erectie heeft. Dit is ongevaarlijk. Let er wel op dat hij de teef niet pijn doet door haar te willen bestijgen wanneer ze er nog niet klaar voor is. Reuen klampen zich met de voorpoten vast achter de ribben van de teef en happen vaak (niet altijd) in het losse vel in de nek voor een betere grip.

Hoewel het geen gevaar voor zwangerschap oplevert wanneer de gecastreerde reu de teef bespringt, kan het wel een erg onaangename interactie voor beide zijn. Wees dus steeds waakzaam wanneer er een loopse teef in de buurt is of wanneer je eigen teefje loops is!

Indien je vragen hebt over loopsheid en sterilisatie bij teven, mag je me die altijd stellen. De dierenarts is echter vaak je beste aanspreekpunt, omdat hij/zij deze materie dagelijks behandelt.

- Van der Hooft, E., Wydooghe E, Van Soom A. (2018) Sterilisatie bij de teef. Vlaams Diergeneeskundig Tijdschrift, 87 (5), 301-303.

- PDT Geek: Hormone Week